96716-39776 | 95410-79129

विलोम शब्द (विपरीतार्थक शब्द)

किसी शब्द का विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द को विलोम शब्द कहते हैं। दूसरे शब्दो में कहा जाए तो एक – दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द विलोम कहलाते हैं। अत: विलोम का अर्थ है – उल्टा या विरोधी अर्थ देने वाला

 

वर्णमाला क्रमानुसार विलोम शब्द

  • अमृत– विष
  • अथ– इति
  • अन्धकार– प्रकाश
  • अल्पायु– दीर्घायु
  • अनुराग– विराग
  • अनुज– अग्रज
  • अधिक– न्यून
  • अर्थ– अनर्थ
  • अतिवृष्टि– अनावृष्टि
  • अनुपस्थिति– उपस्थिति
  • अज्ञान– ज्ञान
  • अनुकूल– प्रतिकूल
  • अभिज्ञ– अनभिज्ञ
  • अल्प– अधिक
  • अनिवार्य– वैकल्पिक
  • अगम– सुगम
  • अभिमान– नम्रता
  • अनुग्रह– विग्रह
  • अपमान– सम्मान
  • अरुचि– रुचि
  • अर्वाचीन– प्राचीन
  • अवनति– उन्नति
  • अवनी– अंबर
  • अच्छा– बुरा
  • अच्छाई– बुराई
  • अमीर– ग़रीब
  • अंधेरा– उजाला
  • अर्जित– अनर्जित
  • अंत– प्रारंभ
  • अंतिम– प्रारंभिक
  • अनजान– जाना-पहचाना

  • आदि– अंत
  • आगामी– गत
  • आग्रह– दुराग्रह
  • आकर्षण– विकर्षण
  • आदान– प्रदान
  • आलस्य– स्फूर्ति
  • आदर्श– यथार्थ
  • आय– व्यय
  • आहार– निराहार
  • आविर्भाव– तिरोभाव
  • आमिष– निरामिष
  • आर्द्र– शुष्क
  • आज़ादी– ग़ुलामी
  • आकाश– पाताल
  • आशा– निराशा
  • आश्रित– निराश्रित
  • आरंभ– अंत
  • आदर– अनादर
  • आयात– निर्यात
  • आर्य– अनार्य
  • आदि– अनादि
  • आस्तिक– नास्तिक
  • आवश्यक– अनावश्यक
  • आनंद– शोक
  • आधुनिक– प्राचीन
  • आना– जाना
  • आलस्य– फुर्ती
  • आध्यात्मिक– भौतिक
  • इच्छा– अनिच्छा
  • इष्ट– अनिष्ट
  • इच्छित– अनिच्छित
  • इहलोक– परलोक

  • उत्कर्ष– अपकर्ष
  • उत्थान– पतन
  • उद्यमी– आलसी
  • उर्वर– ऊसर
  • उधार– नक़द
  • उपस्थित– अनुपस्थित
  • उत्कृष्ट– निकृष्ट
  • उपजाऊ– बंजर
  • उदय– अस्त
  • उपकार– अपकार
  • उदार– अनुदार
  • उत्तीर्ण– अनुत्तीर्ण
  • उत्तर– दक्षिण
  • ऊंचा– नीचा
  • उन्नति– अवनति
  • उचित– अनुचित
  • उत्तरार्द्ध– पूर्वार्द्ध

  • एकता– अनेकता
  • एक– अनेक

  • ऐसा– वैसा

  • औपचारिक– अनौपचारिक

  • कृतज्ञ– कृतघ्न
  • क्रय– विक्रय
  • कमाना– खर्च करना
  • क्रूर– दयालु
  • कच्चा– पक्का
  • कटु– मधुर
  • क्रिया– प्रतिक्रिया
  • कड़वा– मीठा
  • क्रुद्ध– शान्त
  • कर्म– निष्कर्म
  • कठिनाई– सरलता
  • कभी-कभी– अक्सर
  • कठिन– सरल
  • केंद्रित– विकेंद्रित
  • क़रीबी– दूर के
  • कम– अधिक

  • खेद– प्रसन्नता
  • खिलना– मुरझाना
  • खुशी– दु:ख
  • ख़रीददार– विक्रेता
  • ख़रीद– बिक्री
  • ख़रीदना– बेचना

  • गर्म– ठंडा
  • गन्दा– साफ़
  • गहरा– उथला
  • ग़रीब– अमीर
  • गुण– दोष, अवगुण
  • ग़लत– सही

  • घृणा– प्रेम
  • घात– प्रतिघात
  • घर– बाहर
  • घाटा– फ़ायदा

  • चर– अचर
  • चौड़ी– संकरी, तंग

  • छोटा– बड़ा
  • छूत– अछूत

  • जन्म– मृत्यु
  • जल्दी– देरी
  • जीवन– मरण
  • जल– थल
  • जड़– चेतन
  • जटिल– सरस

  • झूठ– सच

  • ठोस– तरल

  • डरपोक– निड़र

  • तुच्छ– महान
  • तकलीफ़– आराम
  • तपन– ठंडक

  • दुर्लभ– सुलभ
  • दाता– याचक
  • दिन– रात
  • देव– दानव
  • दुराचारी– सदाचारी
  • दयालु– निर्दयी
  • देशी– परदेशी

  • धीरे– तेज़
  • धनी– ग़रीब, निर्धन
  • धर्म– अधर्म
  • धूप– छाँव
  • धीर– अधीर

  • न्याय– अन्याय
  • निजी– सार्वजनिक
  • नक़द– उधार
  • नियमित– अनियमित
  • निश्चित– अनिश्चित
  • निरक्षर– साक्षर
  • नूतन– पुरातन
  • निंदा– स्तुति
  • निर्दोष– र्दोष
  • नीचा– ऊंचा
  • नकली– असली
  • निर्माण– विनाश
  • निकट– दूर

  • प्यार– घृणा
  • प्रत्यक्ष– परोक्ष
  • पतला– मोटा
  • पाप– पुण्य
  • पतिव्रता– कुलटा
  • प्रलय– सृष्टि
  • पवित्र– अपवित्र
  • प्रश्न– उत्तर
  • पूर्ण– अपूर्ण
  • प्रेम– घृणा
  • परतंत्र– स्वतंत्र
  • प्राचीन– नवीन / नया
  • पक्ष– निष्पक्ष
  • प्राकृतिक– अप्राकृतिक
  • प्रसन्न– अप्रसन्न
  • प्रभावित– अप्रभावित
  • पोषण– कुपोषण
  • परिचित– अपरिचित
  • प्रवेश– निकास
  • पदोन्नति– पदावनति
  • प्रतिकूल– अनुकूल
  • प्रारंभ– अंत
  • पसंद– नापसंद

  • बंधन– मुक्ति
  • बुद्धिमता– मूर्खता
  • बासी– ताजा
  • बाढ़– सूखा
  • बुराई– भलाई

  • भूलना– याद करना
  • भाव– अभाव

  • मूक– वाचाल
  • मितव्यय– अपव्यय
  • मोक्ष– बंधन
  • मौखिक– लिखित
  • मानवता– दानवता
  • महात्मा– दुरात्मा
  • मान– अपमान
  • मधुर– कटु
  • मित्र– शत्रु
  • मिथ्या– सत्य
  • मंगल– अमंगल
  • महंगा– सस्ता
  • मेहनती– आलसी / कामचोर
  • मृत्यु– जन्म
  • मंजूर– नामंजूर
  • मुमकिन– नामुमकिन